Trong những năm vừa qua, nhiều văn kiện định hướng cho việc xây dựng và phát triển văn hóa mà Đảng đã ban hành, đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII) về “xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc”; Kết luận Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII những năm sắp tới, trong đó việc tổ chức triển khai thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” (TDĐKXDĐSVH) được xem là giải pháp hết sức quan trọng, là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài, gắn với nhiệm vụ xây dựng Đảng và chính quyền trong sạch, vững mạnh, lấy mục tiêu xây dựng gia đình, ấp, khu phố, xã, phường, thị trấn văn hóa, cơ quan đơn vị đạt chuẩn văn hóa làm nòng cốt của phong trào. Điểm nổi bật trong những năm gần đây là phong trào xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa luôn được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương trong tỉnh nhằm mục tiêu phấn đấu “Có 30% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn văn hóa” và “20% xã đạt chuẩn nông thôn mới” mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ IX nhiệm kỳ 2010-2015 đã đề ra.
Để hiện thực hóa đến năm 2015 đạt chỉ tiêu 30% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu cho UBND tỉnh và Ban Chỉ đạo Phong trào TDĐKXDĐSVH tỉnh ban hành chương trình, kế hoạch tổ chức thực hiện các tiêu chí xã, phường, thị trấn văn hóa sát hợp với tình hình địa phương gắn với phong trào xây dựng xã nông thôn mới theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Đồng thời, ngày 16/6/2011, Đảng ủy Sở cũng đã xây dựng Chương trình hành động số 149-CTr/ĐUSVHTTDL về thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Long an lần thứ IX, trong đó việc thực hiện 30% xã, phường, thị trấn văn hóa đến cuối nhiệm kỳ vừa là mục tiêu, vừa là nhiệm vụ trọng tâm của ngành văn hóa, thể thao và du lịch tỉnh nhà.
Trên cơ sở rà soát từng đơn vị đã đăng ký và tổ chức phát động xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa ở các huyện, thành phố, Ban Chỉ đạo tỉnh thành lập các đoàn phúc tra và tiến hành kiểm tra việc thực hiện các tiêu chí về xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa sau 03 năm thực hiện để đề nghị UBND tỉnh quyết định công nhận. Đến nay đã có 96/190 xã, phường, thị trấn tổ chức lễ phát động xây dựng xã văn hóa, trong đó có 29 xã, phường, thị trấn được UBND tỉnh quyết định công nhận đạt chuẩn văn hóa, chiếm tỷ lệ 15,3% (năm 2010, công nhận 17 đơn vị và năm 2011 công nhận 12 đơn vị).
Mặc dù tỷ lệ đạt chưa cao nhưng nhìn chung chất lượng phong trào xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa trong tỉnh đã đem lại hiệu quả xã hội rất phấn khởi, làm chuyển biến tích cực đời sống vật chất và đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân ở cơ sở, nhất là các xã vùng nông thôn được chọn làm điểm trong việc xây dựng xã nông thôn mới thì kết quả xây dựng xã văn hóa luôn là nền tảng vững chắc cho quá trình hoàn thành 19 tiêu chí xây dựng xã nông thôn mới. Thực tế cho thấy các xã, phường, thị trấn đạt chuẩn văn hóa luôn thể hiện là những đơn vị cơ sở dẫn đầu trong các phong trào thi đua yêu nước và đạt nhiều chỉ tiêu cơ bản nổi trội hơn, đó là: Thu nhập bình quân đầu người bằng hoặc cao hơn mức bình quân chung của huyện, thành phố; tỷ lệ hộ nghèo thấp (dưới mức bình quân chung của tỉnh); nhà ở kiên cố và bán kiên cố đạt trên 90%. Tình hình văn hóa – xã hội của các xã đạt chuẩn văn hóa phát triển khá tốt, đáng chú ý là hệ thống đài, trạm truyền thanh được phủ kín, Trung tâm Văn hóa – Thể thao được đầu tư xây dựng và phát huy hiệu quả hoạt động; 100% ấp, khu phố đều có điểm sinh hoạt văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí; phong trào văn hóa văn nghệ và thể thao quần chúng phát triển rộng khắp; công tác giáo dục được quan tâm đầu tư xây dựng ít nhất 01 trường chuẩn quốc gia và được kiến cố hóa 100% hệ thống trường học; giữ vững phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở và tiến hành thực hiện phổ cập giáo dục bậc trung học. Được công nhận là đơn vị đạt chuẩn quốc gia về y tế, tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng dưới 5 tuổi giảm hàng năm; trên 90% hộ gia đình sử dụng nước hợp vệ sinh, có nhà tắm, nhà tiêu hợp vệ sinh. Cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp, đường liên xã, ấp, xóm được nhựa hóa, bê tông hóa; cơ sở kinh doanh, chăn nuôi đảm bảo vệ sinh môi trường. Đặc biệt, thông qua phong trào xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội luôn được đảm bảo, không có điểm nóng, không xảy ra khiếu niện đông người trái pháp luật, phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” được công nhận vững mạnh, tệ nạn ma túy, mại dâm giảm rõ rệt. Hầu hết các ấp văn hóa đều xây dựng quy ước ấp văn hóa và thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở gắn với việc thực hiện nếp sống văn minh trrong việc cưới, việc tang và lễ hội theo tinh thần Chỉ thị 27 của Bộ Chính trị và Chỉ thị 21-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Đảng bộ được công nhận là Đảng bộ trong sạch, vững mạnh.
Cần nhấn mạnh rằng để xây dựng mô hình xã, phường, thị trấn đạt chuẩn văn hóa thì phong trào xây dựng gia đình văn hóa, ấp, khu phố văn hóa chính là hạt nhân, là nền tảng vững chắc. Do đó, trong nhiều năm qua, công tác xây dựng gia đình văn hóa, ấp, khu phố văn hóa luôn được các cấp, các ngành quan tâm triển khai tổ chức thực hiện thường xuyên, liên tục và không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả thông qua việc bình xét đúng các tiêu chí đã đề ra. Song song đó, để nâng cao chất lượng xã, phường, thị trấn văn hóa trong thời gian tới, chúng ta cần tiếp tục thực hiện một số yêu cầu nhiệm vụ chủ yếu sau đây:
Thứ nhất là tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương, cơ sở trong việc triển khai thực hiện các nội dung tiêu chí xã, phường, thị trấn văn hóa, đưa chỉ tiêu này vào Nghị quyết của Đảng và chương trình, kế hoạch công tác của chính quyền, phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo Phong trào TDĐKXDĐSVH cấp huyện, cấp xã, nhất là Ban Điều hành cấp xã đã được thành lập, đi đôi với công tác phối hợp chặt chẽ giữa MTTQ với các ban ngành, đoàn thể, xem đây là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị, của từng cán bộ đảng viên và nhân dân ở địa bàn dân cư.
Thứ hai là đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân, đưa nội dung tiêu chí xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa thực chất đi vào cuộc sống, làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức của từng cán bộ đảng viên, từng người dân, từng hộ gia đình, từng xóm ấp, khu phố để mỗi người nâng cao ý thức trách nhiệm với cộng đồng, chung tay góp sức xây dựng mô hình xã, phường, thị trấn văn hóa mang tính bền vững và có chiều sâu.
Thứ ba là tiếp tục phát triển sâu rộng các phong trào thi đua yêu nước của các ngành, đoàn thể và phong trào xây dựng nông thôn mới, đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, gắn chặt với phong trào xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa.
Thứ tư là phát huy những kết quả đạt được trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, trong đó cần chú ý huy động mọi nguồn lực thực hiện xã hội hóa theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm” để từng bước xây dựng hoàn chỉnh hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở như Trung tâm Văn hóa – Thể thao cấp xã, gắn với xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là đối với các xã đã và đang tiến hành xây dựng nông thôn mới.
Thứ năm là không ngừng xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng để tổ chức thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ở cơ sở; tập hợp lực lượng, đoàn kết một lòng tạo ra sức mạnh tổng hợp từ trong Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể và trong nhân dân nhằm xây dựng mô hình xã, phường, thị trấn văn hóa và xã nông thôn mới đạt kết quả tốt nhất.
Xây dựng đời sống văn hóa và thực hiện phong trào TDĐKXDĐSVH nói chung, xây dựng xã, phường, thị trấn văn hóa nói riêng được coi là bước đi quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa ở tỉnh nhà trong những năm sắp tới, là nhiệm vụ quan trọng trong việc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, làm cho đời sống vật chất và đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân được nâng lên một bước rõ rệt, đồng thời cũng chính là góp phần tạo môi trường chính trị - xã hội ổn định, an toàn và bền vững trên cơ sở đời sống kinh tế không ngừng phát triển. Chính vì thế, việc tập trung xây dựng mô hình xã, phường, thị trấn văn hóa gắn với đẩy mạnh phong trào TDĐKXDĐSVH trong tỉnh luôn là nhiệm vụ trọng tâm của ngành văn hóa, thể thao và du lịch đi đôi với sự phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp trong tỉnh nhằm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ IX nhiệm kỳ 2010-2015 đề ra là: “Có 30% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn văn hóa đến cuối nhiệm kỳ”./.
Phạm Văn Trấn
(Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch)
